Dag Allemaal – Erlend Hamerlijnck I Sinds Bart Tommelein (54) z’n Open Vld-collega Annemie Turtelboom opvolgde als minister van Energie, is hij amper uit het nieuws geweest. Is het daarom dat hij bekendmaakte liever burgemeester van Oostende te zijn?
Bart Tommelein was federaal staatssecretaris voor de Privacy toen Annemie Turtelboom (49) er de brui aan gaf als Vlaams minister van Energie, Financiën en Begroting. Hij volgde haar op en is er meteen in gevlogen. Weliswaar niet altijd met succes. Hij was voorstander van een energie-atol, een stuwmeer voor de kust van De Haan, om dat plan later zelf af te schieten. Hij noemt zich een tegenstander van grote biomassacentrales en kon één project tegenhouden, maar de Limburgse centrale in Langerlo zal er alleszins komen. Hij had kritiek op de intrede van een Chinese investeerder bij netbeheerder Eandis, maar het was N-VA-voorzitter Bart De Wever die de deal kelderde.
KERNRAMP
Toch ontvangt Bart Tommelein ons met een brede glimlach. We zitten op zijn kabinet bij het Brusselse Martelaarsplein en hij voelt zich merkbaar als een vis in het water. ‘Elke minister van Energie in welk land ook heeft vandaag een bijzonder moeilijke opdracht’, zegt Bart. ‘We staan voor gigantische en even fantastische uitdagingen. Ik voel me daar effectief goed bij, omdat ik thuis ben in het energieverhaal.’
Ben je een groene jongen?
Ik geloof in ieder geval in de noodzaak van een energie-omslag, wereldwijd én in Vlaanderen. Ik ben nooit voorstander geweest van kernenergie. Ik was 23 toen de reactor van Tsjernobyl ontplofte, ‘k heb gezien wat er in Fukushima is gebeurd. Het blijft een gevaarlijke technologie en er is nog steeds geen oplossing voor het kernafval. Intussen zijn er alternatieven, dus moeten we overschakelen naar zonne-energie, windenergie, warmtenetten. En openstaan voor nieuwe technieken zoals golfslag- en getijdenenergie.
Maar als het windstil en bewolkt is, riskeren we een stroomtekort. Je was ook voorstander van het energie-atol om windkracht op te slaan, maar het komt er niet.
Ik geloof nog altijd in het idee om windenergie op te slaan, maar dat project was financieel niet haalbaar. Toen Johan Vande Lanotte minister van de Noordzee was, had hij toegezegd om daar subsidies aan te geven, via een verhoging van de elektriciteitsfactuur. Maar ik vind niet dat de belastingbetaler moet opdraaien voor die extra miljoenen.
Is de elektriciteitsfactuur iets anders dan een verdoken belastingaanslag? De kostprijs van energie is minder dan 30 procent van de rekening.
Een deel is inderdaad een belasting, zoals ook de accijnzen op diesel en benzine dat zijn. De Vlaamse heffing op je elektriciteitsrekening is een gevolg van de uit de hand gelopen groenestroomcertificaten. Maar de omslag naar een ander energiemodel kost sowieso geld. Al heb ik het er moeilijk mee dat alles afgewenteld wordt op je elektriciteitsfactuur.
Je zal antwoorden dat je daar niks over te zeggen hebt als Vlaams minister, maar ligt het niet voor de hand om de nucleaire rente te gebruiken voor de overschakeling naar groene energie?
Het eerste wat ik als nieuwe minister van Energie heb gedaan, was alle actoren samenbrengen om een Vlaamse visie op papier te zetten. Over een paar weken is die er en wil ik met de andere gewesten en federaal minister van Energie Marie-Christine Marghem tot een energiepact te komen. In het verleden zijn te veel zaken opgenomen in de energiefactuur. Ik vind dat de limiet bereikt is en we moeten kijken hoe we die omlaag krijgen. Ondertussen moet iedereen wel zijn verantwoordelijkheid nemen en er zelf mee voor zorgen dat er minder energie wordt verbruikt.
Doe je daar zelf ook iets voor?
Thuis hebben we zonnepanelen op ons dak en een zonneboiler voor sanitair warm water. Ons huis is van 1928, maar we hebben geïsoleerd, dubbel glas gestoken, een hoogrendementsketel geplaatst. Mijn dienstwagen is een elektrische auto die ik van mijn voorgangster heb geërfd.
Raak je daar vlot mee van Oostende tot in Brussel en terug? Of moet je op je kabinet blijven slapen tot de batterijen opgeladen zijn?
Die rit heen en weer is geen probleem. Maar als ik overdag nog ergens verwacht word, moeten we noodgedwongen een andere oplossing zoeken. Het gebeurt weleens dat ik in Brussel blijf slapen, als ik ’s avonds tot middernacht een vergadering heb en ’s ochtends weer om 8 uur op mijn kabinet moet zijn, maar voor mij is dat een straf. Ik ben een zeer familiale mens. Ik hecht enorm veel belang aan mijn gezin.
Is dat altijd zo geweest? Je bent gescheiden. Omdat je vroeger te weinig thuis was?
Mijn ex-vrouw kan daar wellicht beter op antwoorden. Misschien werkte ik te hard, misschien was ik te weinig thuis. Ik weet wel dat ik het toen heel moeilijk heb gehad.
Je hebt die breuk niet zien aankomen?
Ik werd erdoor overvallen. En het doet pijn als je partner op een bepaald moment zegt dat ze een relatie heeft met één van je beste vrienden. Nu schiet ik weer goed op met de moeder van mijn drie oudste kinderen. Ik ben zeven jaar geleden hertrouwd met Sarah. We hebben samen nog twee jonge kinderen en daar ben ik dankbaar voor. Maar ten tijde van mijn echtscheiding heb ik heel erg diep gezeten. Ik heb het daar jarenlang lastig mee gehad. Ik ben niet echt op de dool geweest, maar ik was wel alle houvast kwijt. Omdat ik zo’n familiemens ben.
Heb je dat van thuis meegekregen?
Ik ben toch een ander soort vader dan mijn eigen papa was. Wij mochten niet beginnen met eten voor mijn vader thuis was. Hij was echt een man van de oude stempel. Toen mijn moeder op haar 58ste aan een hartaanval overleed, was hij totaal verloren. Mijn vader kon niet koken, wist niet hoe de wasmachine werkte…
Wat voor vrouw was je moeder?
Een heel sterke vrouw, die me als kind naar de dictieles stuurde, waardoor ik toch íets beter Nederlands spreek dan streekgenoten als Johan Vande Lanotte en Renaat Landuyt. Van mijn mama moest ik ook voordracht volgen. Ik heb nog deelgenomen aan jeugdtoernooien, wat niet evident is voor een West-Vlaming, en amateurtoneel gespeeld. En muziekles gevolgd.
Welk instrument speelde je?
Klarinet. Al speel ik niet veel meer. Maar ik kan het nog wel. Het is mijn droom – als ik ooit met pensioen ben – om opnieuw in de harmonie te spelen. Ik zing ook graag, tot ergernis van mijn omgeving, want ik ben dol op Vlaamse schlagers. (lacht) Paul Severs en ook André Hazes horen tot mijn favoriete repertoire.
Uit wat voor gezin kom je?
We waren thuis met vier kinderen, twee jongens en twee meisjes. Ik ben de oudste zoon. Vader was bankbediende, moeder huisvrouw, en onze thuis was een sociale woning. Veel ruimte hadden we niet. Ik had niet eens een eigen kamer, mijn bed stond op de overloop naar de zolder. We zaten alle vier in de jeugdbeweging, mijn zussen bij de Chiro, de jongens bij de scouts. We vormden dus een klassiek Vlaamsgezind en katholiek gezin.
Toch zit je niet bij de N-VA.
Ik ben nog steeds Vlaamsgezind, maar ik ben geen Vlaams-nationalist. Ik ben ervan overtuigd dat nationalisme de problemen van vandaag niet kan oplossen. Maar ik ging vroeger wel naar de IJzerbedevaart en nam deel aan het Vlaams Nationaal Zangfeest.
Je bent dus geen liberaal in hart en nieren?
Eigenlijk wel. Ik heb altijd op mijn vrijheid gestaan en in m’n pubertijd veel gediscussieerd met m’n vader. Of toch geprobeerd, want meestal maakte hij een einde aan onze gesprekken met de woorden: ‘Het is zo omdat ik het zeg.’ Zelf heb ik mijn kinderen wel veel vrijheid gegeven. Liesbeth, mijn oudste dochter, zei laatst nog dat ik vooral advies gaf.
Hoe kwam je dan bij de Volksunie terecht?
Mijn vader had een zwakke gezondheid. Op zijn 42ste kreeg hij zijn eerste hartaanval. Daarom was de shock nog eens zo groot toen mijn moeder als eerste overleed. Mijn vader is vandaag 83 en in topvorm. De Volksunie was de partij van mijn vader. Hij stond in Oostende altijd als eerste opvolger op de lijst voor de Kamer. Maar hij lag in het ziekenhuis met een hartaanval toen de regering-Martens-Gol viel, in 1985. Mensen van de Volksunie hebben me dan gevraagd om in papa’s plaats op hun lijst te gaan staan. Omdat mijn vader dat zelf ook wilde, heb ik ‘ja’ gezegd.
Werd je verkozen?
Nee, maar ik haalde wel een goed resultaat. Dus vroegen ze of ik geen zin had om bij de Volksuniejongeren te komen. Ik ben daar zelfs nationaal voorzitter geworden. Toen de ruzies binnen de Volksunie begonnen, heb ik mijn lidmaatschap opgezegd en ben ik uit de politiek gestapt. Ik heb me dan volledig toegelegd op mijn professionele carrière bij de bank.
Je vader werkte bij een bank. Ben je ook professioneel in zijn voetsporen getreden?
Ik heb communicatie gestudeerd in Gent en wat ik absoluut niet wilde, was bij een bank gaan werken zoals mijn vader. Zo’n saaie sector! Maar toen ik afstudeerde, waren er 500.000 werklozen onder de 25 jaar. De jeugdwerkloosheid van vandaag is niks vergeleken met die van de jaren 80. Ik was dus enorm opgelucht toen ik via een vacature binnenraakte bij Anhyp. Daar heb ik mijn commerciële kwaliteiten kunnen ontwikkelen en op korte termijn ben ik doorgegroeid tot commercieel directeur.
Waarom ben je teruggekeerd naar de politiek?
Patrick Dewael is me komen halen. Hij werd minister-president en had een communicatie-adviseur nodig. In die periode was er een grote fusieoperatie aan de gang tussen Anhyp, Ippa en Royale Belge met het Franse AXA. Ik was daar al benoemd, maar als je overgenomen wordt door een grote partner, maak je weinig kans om nog een rol van betekenis te spelen. Dus ben ik ingegaan op dat aanbod van de minister-president. Financieel heb ik daarmee een flinke stap achteruit gezet, terwijl ik de zekerheid van de bank kwijt was. Mijn vader vond dat verschrikkelijk.
En jijzelf? Want eigenlijk wilde je nooit bij een bank werken.
O, maar ik was heel gelukkig bij Anhyp. Ik heb echt nooit één dag tegen mijn zin gewerkt. Toen niet en vandaag nog steeds niet.
Toch heb je ook klappen gekregen in de politiek. In 2012 probeerde je al om burgemeester van Oostende te worden. Je haalde 2.151 voorkeurstemmen. De huidige burgemeester Johan Vande Lanotte had er liefst 4.024.
Dat was een moeilijke verkiezing. In 2006 was Jean-Marie Dedecker onze grootste stemmentrekker in Oostende. Hij duwde de lijst, maar had meer voorkeurstemmen dan ik als lijsttrekker. Jean-Marie was echter vertrokken bij de Open Vld en het is niet simpel om zo’n stemmenkanon te vervangen.
Jean-Marie Dedecker zegt dat jij hem hebt buitengezet.
Euh, ja, in feite heb ik hem buitengezet. Niet in mijn eentje, maar samen met de hele fractie van de Open Vld. We stelden vast dat het niet mogelijk is om samen te werken met meneer Dedecker.
Waren jullie geen vrienden? Dedecker heeft er toch voor gezorgd dat je ten tijde van je echtscheiding een dak boven je hoofd had.
Hij blijft dat tegen mij gebruiken. De vriendin van mijn vader heeft me daar indertijd voor gewaarschuwd. ‘Doe dat niet’, zei ze. ‘Hij zal er misbruik van maken.’ En zo is het ook gegaan. Hij vertelt overal dat hij me ‘gratis’ liet wonen in zijn buitenverblijf, maar zegt er niet bij dat ik alle kosten heb betaald en hem achteraf heb bedankt met een diner in De Karmeliet. Daar eet je echt niet voor niks. Jean-Marie is geen slechte mens, maar nooit doe ik nog samen met hem aan politiek.
Met Johan Vande Lanotte blijkbaar ook niet meer. De verkiezingen zijn nog twee jaar ver en jullie zijn nu al elkaars rivalen voor de burgemeesterssjerp.
Puur strategisch had ik beter gewacht tot enkele maanden voor die verkiezingen om me kandidaat te stellen. Maar meneer Vande Lanotte kondigde aan dat hij een burgerbeweging wil opstarten om Oostende te besturen. De mensen kwamen mij al vragen of ik bij hem op de lijst zou staan. Ik moest dus wel klaarheid scheppen.
Denk je dat je een kans maakt tegen de Keizer van Oostende?
Meneer Vande Lanotte draait de mensen een rad voor de ogen en doet nu alsof Oostende van hem is. Hij heeft zeker kwaliteiten, maar hij trekt de macht ook altijd naar zich toe. En die man wil plots inspraak en participatie van de burger? Ik vind dat weinig geloofwaardig. Tot nu toe is men me altijd komen vragen. Dit is de eerste keer in mijn leven dat ik me zelf kandidaat stel voor een functie. We zullen zien wat de kiezer beslist.