Open Vld energievisie: “Iedereen maakt zelf schone energie.”

Open Vld gaat resoluut voor kernuitstap én energie-klimaatdoelstellingen.

Energiespecialisten Willem-Frederik Schiltz en Egbert Lachaert lanceren de visie van Open Vld op de energie-omslag. De partij gaat volop voor de dubbele ambitie: een kernuitstap én de energie- en klimaatdoelstellingen behalen. “We moeten dus inzetten op decentrale energienetwerken waarbij iedereen zélf schone energie produceert, op energie-efficiëntie en op interconnectie. Daarbij waken we over onze bevoorradingszekerheid en een correcte energieprijs.”

België en Vlaanderen moeten de komende jaren hun energiesysteem grondig hertekenen. Vlaams volksvertegenwoordiger Willem-Frederik Schiltz: “Open Vld houdt daarbij drie doelen voor ogen: het behalen van de energie- en klimaatdoelstellingen door enerzijds zuiniger om te gaan met onze energie en anderzijds fossiele en nucleaire energie zoveel mogelijk te vervangen door hernieuwbare energie, het garanderen van de energiezekerheid en een correcte energieprijs.”

Van kernuitstap…
Open Vld houdt dus ondubbelzinnig vast aan de kernuitstap waarbij de laatste reactor in 2025 sluit. “Tot dan blijft ‘safety first’ sowieso dé voorwaarde”, verzekert federaal Kamerlid Egbert Lachaert. “Nu de levensduur van de centrales Doel 1 en 2 met tien jaar werd verlengd, moeten we de mogelijkheden onderzoeken om de ‘scheurtjescentrales’ Doel 3 en Tihange 2 vroeger te sluiten.” De kernuitstap is ook belangrijk om het marktmechanisme volop te laten spelen. De onzekerheid hierover heeft lange tijd investeringen in alternatieven ondergraven.

… naar hernieuwbare energie als uitgangspunt
Open Vld wil de kernuitstap combineren met het behalen van de energie- en klimaatdoelstellingen. “Dat is ambitieus, maar yes, we can.” Het volstaat evenwel niet om kernenergie – goed voor 45% van huidige energiemix – eenvoudigweg te vervangen door hernieuwbare energie. Duurzame energiebronnen leveren niet continu stroom doorheen de dag of het jaar. Om de kernuitstap en het daardoor wegvallen van constante energiebevoorrading op te vangen, zal een veelvoud aan maatregelen nodig zijn.

“We hebben méér hernieuwbare energieproductie nodig. We zetten in op een koolstofarme energiemix met zon, wind op land en op zee, warmte en geothermie. Ook kleinschalige biomassaprojecten hebben hun plaats als ze lokaal restafval verwerken.” Het toekennen van vergunningen moet sneller verlopen door drempels weg te nemen bij overheid en burgers. “NIMBY-problemen kunnen we aanpakken door de burger op voorhand inspraak te geven en te betrekken in zowel de besluitvorming als de hernieuwbare energieprojecten zelf”, meent Schiltz.

De energieproductie moet niet alleen schoner, we kunnen ook ons verbruik verlagen door onze energie efficiënter te gebruiken. “De goedkoopste en groenste kilowattuur is degene die we niet verbruiken.” Zowel industriële panden, kantoor- en overheidsgebouwen als particuliere woningen kunnen we energiezuiniger maken door te investeren in isolatie, efficiëntere verwarmingsketels en boilers, warmtepompen, enzovoort.

Van centraal monopolie naar 11 miljoen prosumenten
We moeten evolueren van een centraal naar een decentraal energienetwerk. Schiltz: “Vroeger nam elke verbruiker elektriciteit af van de centrales. Morgen is iedereen prosument, tegelijk consument en producent dus. Elk huishouden en bedrijf kan zelf eigen schone energie opwekken die ze verbruikt, opslaat of aan het net levert. Overtollige of goedkope energie uit de daluren slaan we op in batterijen voor tijdens duurdere piekperiodes. Ook slimme meters en toestellen helpen om piekvragen op te vangen en de elektriciteitsfactuur voor de burger of het bedrijf te drukken.” Al deze kleine decentrale eenheden zijn met mekaar verbonden, wat investeringen vereist in een smartgrid, een slim elektriciteitsnet. “Maar de voordelen zijn groot: door vraaggestuurde productie en door onze overschotten op te slaan, zal de factuur uiteindelijk dalen.”

De grootste uitdaging is om tijdens de overgangsperiode de piekmomenten te overbruggen. Open Vld kiest ervoor om dit in de eerste plaats te doen via kleinschalige gascentrales met warmtekrachtkoppeling. De huidige grotere gascentrales moeten niet verdwijnen, maar houden we niet gesubsidieerd open. Door vast te houden aan de kernuitstap kunnen ze immers rendabel worden. “Gascentrales zijn milieuvriendelijker dan de bruinkoolcentrales die men onder meer in Duitsland gebruikt om de kernuitstap te realiseren. Maar op termijn stappen we volledig af van fossiele brandstoffen, omdat ze vervuilend en eindig zijn en ons afhankelijk maken van niet-Europese landen”, aldus Lachaert.

Europese energie-unie
De ambitie is om met alle burgers, bedrijven en klassieke producenten zoveel mogelijk hernieuwbare energie zelf op te wekken. Lachaert: “We streven ernaar om 70 tot 75% van onze stroom zelf te produceren. Dat is een kwart meer dan het minimum dat Elia vooropstelt. De rest kunnen we invoeren uit de EU. Daarvoor hebben we nood aan meer interconnectie met andere landen. De voordelen van een Europese energie-unie zijn groot: landen kunnen gemakkelijker voldoen aan piekvragen en besparen op hun eigen zeer dure reservecapaciteit; de EU wordt onafhankelijker van andere geopolitieke spelers; en we kunnen op grote schaal hernieuwbare energie opwekken in de landen waar dat het meest kostenefficiënt is. Bijvoorbeeld windenergie op onze Noordzee, zonne-energie in het zuiden.”

Financiering
De energie-omslag heeft zijn prijs, maar is tegelijkertijd een enorme kans voor onze economie. Alleszins is een breed maatschappelijk debat over de energiepolitiek noodzakelijk: “We moeten de burgers, het middenveld en bedrijven sensibiliseren en betrekken in de transitie, bijvoorbeeld door energieparticipaties, crowdfundingprojecten, enzovoort”, zegt Schiltz. “Vlaams Energieminister Tommelein geeft alvast het goede voorbeeld.”

De energiefactuur moet redelijk blijven om energiearmoede bij gezinnen te vermijden en de competitiviteit van bedrijven te vrijwaren. “Open Vld pleit daarom voor een energienorm, naar analogie van de loonnorm, zodat de energieprijs voor bedrijven in lijn blijft met onze buurlanden”, aldus Lachaert.

Open Vld past voor nieuwe subsidieputten. Schiltz: “Als er al een subsidie nodig is, ondersteunen we enkel de investering en niet het latere rendement.” Enkel technologieën met een hoog rendement en een lage kostprijs kunnen in aanmerking komen. Veelbelovende technologieën kunnen rekenen op innovatiesteun om verder te rijpen. “We moeten in de eerste plaats investeren in energiebesparing en -efficiëntie, want alles start bij minder energieverbruik. Die investeringen zijn daarom het dringendst en mogen we niet langer uitstellen.”

Het is overigens niet aan de overheid om door middel van subsidies een keuze te maken tussen technologieën.. “Het is het resultaat dat van belang is: meer hernieuwbare energie en minder energieverbruik.”

Energiepact
Om deze energie-omslag tot een goed einde te brengen, is een overkoepelende langetermijnvisie essentieel. Vlaams minister Tommelein werkt met de Stroomversnelling al aan een breed gedragen energievisie voor Vlaanderen. Ook het federaal niveau draagt haar steen bij op vlak van energie- en klimaatinspanning. Zo verzekerde staatssecretaris De Backer onlangs nog de uitbreiding van de windmolenparken op de Noordzee met een marktconform contract. De liberalen kijken nu reikhalzend uit naar het overkoepelende energiepact dat federaal minister Marghem samen met de regio’s voorbereidt.