De Standaard – Marjan Justaert | ‘Als ik hoor dat mijn collega Marghem wel subsidies wil voor energieopslag in Coo, breekt mijn klomp.’ Staatssecretaris Bart Tommelein (Open VLD), believer van het eerste uur, blijft ijveren voor een energieatol voor de Belgische kust. Op dit eigenste moment zijn er plannen voor eentje aan de voorhaven van Zeebrugge.
Je kunt de jongen uit de scouts halen, maar de scout niet uit de jongen. De ‘roekeloze buizerd’ van weleer mag dan wat wilde veren kwijt zijn, de kunst van het samenwerken beheerst Bart Tommelein nog tot in de puntjes. De liberale staatssecretaris zit met zijn uiteenlopende bevoegdheden Sociale Fraudebestrijding, Noordzee en Privacy voortdurend in het vaarwater van collega’s – en dan komt zo’n vaardigheid goed van pas.
In tegenstelling tot andere debutanten in de federale regering rijdt Tommelein voorlopig een vrij rimpelloos parcours, al beet hij onlangs in het zand toen hij de bouw van een energieatol voor de kust van De Haan moest afblazen, omdat het project zonder subsidies niet rendabel was.
U was een groot voorstander van het project. ‘Tommelein heeft zijn kar gekeerd’, zeiden de ontgoochelden.
‘Helemaal niet. Ik heb altijd gezegd dat een atol rendabel moest zijn. Omdat die voorwaarde niet vervuld was, heb ik de plannen afgekeurd en heeft consortium iLand zich teruggetrokken. We kregen het financiële plaatje niet rond zonder ernstige inspanningen van ofwel de overheid, ofwel de gebruiker.’
Hoe ziet u de toekomst van windenergie op zee, als er niet genoeg opslagcapaciteit is?
‘Een van de kenmerken van windenergie is dat je, afhankelijk van de wind, soms te weinig en soms te veel hebt. Maar het is ónze wind en hij is gratis. We zijn niet afhankelijk van derden, zoals met uranium. We zullen wel extra opslagcapaciteit moeten creëren.’
‘Op dit moment is men blijkbaar bezig met plannen voor een atol in Zeebrugge, maar het is voor privé-investeerders niet gemakkelijk om mee te stappen in zo’n project zonder duidelijkheid. Daarom geef ik minister van Energie Marie Christine Marghem (MR) gelijk als ze zegt dat we nog eens zeer goed moeten bekijken tot welk niveau we ondersteuning moeten bieden. We mogen niet oversubsidiëren, maar we moeten wel een einde maken aan de onzekerheid.’
(windt zich op) ‘Net daarom breekt mijn klomp als ik vervolgens Marghem hoor zeggen dat ze wél Belgische subsidies wil voor energieopslag in Coo, terwijl ik om die reden het project in De Haan heb afgeblazen!’
U geen subsidies, zij ook niet?
‘Of omgekeerd. Als het in Coo kan, moet het ook voor de Noordzee kunnen. Pas op, ik pleit niet voor subsidies, maar wel voor gelijke regels. Als ik haar bezig hoor, zeg ik: “Lieve Marie Christine, iedereen is gelijk voor de wet.” En anders komt ze mij tegen.’
Wie bouwt het nieuwe atol?
‘De plannen zijn nog in een vroeg stadium. iLand kan in zijn bestaande constellatie ook terugkomen met een nieuw voorstel. Ik zal alles bekijken, ook dingen die vandaag nog niet gekend zijn. Want ik ben ervan overtuigd dat windenergie over 50 jaar niet actueel meer zal zijn, tegen dan spreken we van getijdenenergie, golfslagenergie en andere dingen. Zelfs uit zeewier kun je energie opwekken! (trots) In het laatste offshore-park dat deze legislatuur gebouwd zal worden, willen we al golfslagenergie genereren.’
Er is geen andere keuze als we in 2025 de kernuitstap willen realiseren. U hebt onlangs aangekondigd dat u daar in geen geval op wilt toegeven.
‘Iedereen beseft dat de maatschappelijke kost van kernenergie groot is. Aan de andere kant: telkens we windmolens willen plaatsen, stuiten we op protest. Dat protest heb je niet op zee, maar dat is dan weer duurder. We moeten toch eens keuzes maken. Ofwel willen we goedkope energie met alle risico’s die eraan vasthangen, ofwel willen we schone, alternatieve energie die een prijs heeft. Waarmee ik niet wil zeggen dat we de prijs van stroom moeten opdrijven.’
U moet, als ‘groene blauwe’, toch met lede ogen aanzien hoe het maar niet lukt om tot een Belgisch klimaatakkoord te komen? Ook daarin speelt Marghem een hoofdrol.
‘Op een bepaald moment moet men toch eens denken aan het algemeen belang en beginnen samenwerken. Aan de kust zijn maar liefst negen federale en acht Vlaamse overheidsdiensten actief. Wel, als er iets gebeurt – zoals met de olie lekkende Flinterstar – dan werken die diensten perfect samen. Waarom moet er een opbod zijn? Niemand moet zich profileren op de kap van een ander. De voormalige Amerikaanse vicepresident Al Gore heeft met zijn film An Inconvenient Truth als geen ander aangetoond hoe belangrijk de zorg voor het klimaat is. Zo’n film zouden ze overigens ook eens over de vergrijzingsproblematiek mogen maken.’
Wat houdt u tegen? Wat Gore kan, kan Tommelein toch ook?
(lacht) ‘Dat laat ik over aan Joe Biden. Ik heb mijn handen meer dan vol!’
Ziekte van Bell
Tommelein is er inderdaad stevig ingevlogen na de start van de regering in oktober 2014. Op al zijn domeinen is hij erg aanwezig. Tot een paar maanden geleden plots een fysieke tegenslag opdook: de Oostendenaar werd getroffen door de ziekte van Bell, die zijn gezicht deels verlamde. Vandaag is de verlamming gelukkig helemaal weg, al vreesde hij er eventjes voor: ‘Hoe ouder je bent, hoe groter het risico dat het nooit helemaal wegtrekt.’
Was de aandoening een gevolg van stress of te hard werken?
‘Nee, wellicht heeft het te maken met grote temperatuurschommelingen. Maar hoe je het ook draait of keert, het is een serieuze waarschuwing geweest. Een wake-upcall. Plots besef je dat elke mens zijn limieten heeft. Mijn medewerkers en ik werken keihard, af en toe moet je je lichaam laten rusten. Dat heb ik nu wel geleerd.’
Een andere strijd die u gedreven voert, is die tegen Facebook en consorten. Deze week haalde u met de Privacycommissie uw slag thuis in de rechtbank.
‘De uitspraak is belangrijk omdat ze een voorbeeld stelt: Facebook mag niet zomaar het surfgedrag van gewone internetgebruikers, die niet eens een Facebookprofiel hebben, volgen en registreren. Zo zijn er zes miljoen mensen in België, hoor. Zij weten nu dat we hen verdedigen. De vijf miljoen anderen die wél hun toestemming hebben gegeven voor dat soort praktijken, zijn gewaarschuwd: pas toch maar op met alles wat je op Facebook zet.’
Er zijn toch nog bedrijven die zondigen tegen de cookiewetgeving? Ook nationaal?
‘Ik geef toe dat het een symbooldossier is geworden, maar we wilden een boodschap brengen: het is niet omdat je een groot of Amerikaans bedrijf bent, dat je je niet aan de regels moet houden. Het speelveld moet gelijk zijn voor iedereen.’
Wil dat zeggen dat andere ‘zondaars’ ook moeten vrezen voor vervolging?
‘We zijn er in het verleden te laks mee omgegaan. Ik neem aan dat de boodschap intussen is aangekomen. Ik ga geen heksenjacht openen, ik kies voor overleg. Ook met Facebook heb ik dat eerst geprobeerd. Men deed ook daar lacherig over, maar ik zeg je: we zijn ons te weinig bewust van het belang van België. Wij zijn geen klein land in Europa, wij zijn middenmoot. Als een staatssecretaris uit het hart van Europa iets op de kaart zet, wordt dat opgemerkt.’
Kortom: Oostenrijk heeft Max Schrems, de 28-jarige activist die Facebook met succes voor de rechter daagde, en België heeft Bart Tommelein?
(lacht hartelijk) ‘Max heeft zich echt vastgebeten in het dossier. Wist je trouwens dat het kleine België op mijn initiatief ook is tussengekomen op zijn proces? En toen ik maanden geleden op een Europese Raad kwam en als eerste het woord nam over de Europese verordening, zag ik daarna op m’n smartphone dat Max Schrems al getweet had: “Belgium is taking the lead.” En kijk!’
De nationale privacyregulatoren zullen meer tanden krijgen, maar de Europese verordening laat op zich wachten, en dus uw wetsontwerp ook.
‘Er is nog een discussie aan de gang tussen Nederland en Luxemburg. Of de verordening nu eind 2015 of begin 2016 wordt afgerond, maakt niet zoveel uit. Het belangrijkste is dat ik beslist heb om nog voor 2018 onze wetgeving daarop af te stemmen.’
‘Het is niet altijd evident om over de privacy te waken, zeker niet in veiligheidsdossiers. Ook aan mijn eigen collega’s moet ik dikwijls zeggen: “Hola, hier rijst mogelijk een privacyprobleem.” Ik wil geen privacy-ayatollah worden, maar ik ben er wel van overtuigd dat je zonder privacy geen vrijheid hebt.’
De Amerikanen zijn, tot president Obama toe, not amused dat Europa plots wakker is geworden op het vlak van privacy.
(fijntjes) ‘Dat betekent dat men in Amerika ook wel beseft dat het speelveld voor Amerikaanse bedrijven en belangen gelijk wordt aan het Europese. Ze weten dus zeer goed dat ze een competitief voordeel hadden.’